Fundusz Kolejowy (FK)

Podstawą prawną funkcjonowania Funduszu Kolejowego jest ustawa z dnia 16 grudnia 2005 r. o Funduszu Kolejowym. 

Zadania Funduszu

Fundusz gromadzi i przeznacza środki na finansowanie:

• zadań polegających na przygotowaniu oraz realizacji budowy i przebudowy linii kolejowych,
• zadań polegających na realizacji remontów i utrzymania linii kolejowych oraz likwidacji zbędnych linii kolejowych,
• wydatków bieżących PKP Polskich Linii Kolejowych S.A. związanych z zadaniami zarządcy infrastruktury kolejowej,
• w latach 2009 - 2020 zadań samorządów województw w zakresie zakupu, modernizacji oraz napraw pojazdów kolejowych przeznaczonych do przewozów pasażerskich wykonywanych na podstawie umowy o świadczenie usług publicznych,
• nabycia od Polskich Kolei Państwowych S.A. przez Skarb Państwa, reprezentowany przez ministra właściwego do spraw transportu, akcji PKP Polskich Linii Kolejowych S.A.,
• zakupu i modernizacji przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. pojazdów kolejowych przeznaczonych do diagnostyki, utrzymania, naprawy lub budowy infrastruktury kolejowej oraz do prowadzenia działań ratowniczych,
• działalności zarządców infrastruktury kolejowej, która nie może być sfinansowana z opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej.

Źródła finansowania Funduszu

Środki funduszu pochodzą przede wszystkim z 20% udziału w przychodach z opłaty paliwowej oraz dodatkowych, ustawowo przewidzianych środków. W latach 2020-2021 przewidziano, że FK zostanie dodatkowo zasilony kwotą 400 mln zł rocznie - 350 mln zł będzie pochodziło z opłaty paliwowej (o tę kwotę pomniejszony zostanie przychód Krajowego Funduszu Drogowego), 50 mln zł z odpisów dokonywanych przez Urząd Dozoru Technicznego. Ponadto na finansowanie zadań Funduszu Kolejowego BGK może zaciągać kredyty lub emitować obligacje.

Wydatkowanie środków

Podstawę gospodarowania środkami Funduszu Kolejowego stanowią roczne plany finansowe, które określają wpływy i wydatki Funduszu. Plan finansowy podlega uzgodnieniu z ministrem właściwym ds. transportu, ministrem właściwym ds. rozwoju regionalnego w zakresie projektów realizowanych z udziałem środków europejskich oraz ministrem ds. finansów publicznych w zakresie finansowym.

Przepisy ustawy o Funduszu Kolejowym dopuszczają wykorzystanie przez Fundusz Kolejowy form pozyskiwania środków, takich jak zaciągnięcie kredytów czy emisja obligacji na rzecz Funduszu. Fundusz dotychczas nie skorzystał z ww. ustawowo przewidzianych form pozyskania środków.

Na podstawie wniosków składanych przez ministra właściwego ds. transportu Bank dokonuje wypłat na rzecz:

• zarządców infrastruktury kolejowej, którzy zawarli umowy z ministrem właściwym ds. transportu na realizację zadań w zakresie remontów i utrzymania infrastruktury kolejowej, inwestycji kolejowych oraz likwidacji zbędnych linii kolejowych,
• samorządów województw z tytułu finansowania lub współfinansowania przez samorządy województw zadań w zakresie zakupu, modernizacji oraz napraw pojazdów kolejowych przeznaczonych do przewozów pasażerskich wykonywanych na podstawie umowy o świadczenie usług publicznych (w latach 2009 - 2020),
• PKP Polskich Linii Kolejowych S.A. na finansowanie wydatków bieżących związanych z zadaniami zarządcy infrastruktury kolejowej oraz zakupem i modernizacją pojazdów kolejowych przeznaczonych do diagnostyki, utrzymania, naprawy lub budowy infrastruktury kolejowej oraz do prowadzenia działań ratowniczych.

Rola Banku Gospodarstwa Krajowego

BGK pełni rolę podmiotu prowadzącego Fundusz, co oznacza:

• administrowanie rachunkami bankowymi FK,
• obsługę wpływów do Funduszu i wypłat realizowanych ze środków Funduszu (w tym weryfikacja formalno – merytoryczna wniosków o wypłatę ze środków FK),
• przygotowywanie i aktualizowanie rocznego planu finansowego FK,
• przygotowywanie okresowej sprawozdawczości z realizacji planu finansowego FK,
• gospodarowanie środkami FK, w tym utrzymywanie płynności finansowej FK oraz lokowanie okresowo wolnych środków FK.